Nguồn gốc của Tết Trung thu không phải ai cũng biết
04/08/2023
4
Là lễ hội đặc sắc nhất trong năm dành cho các em nhỏ, Trung thu còn được ví von là Tết đoàn viên, là dịp mà nhiều thế hệ gia đình cùng nhau sum họp, sẻ chia niềm vui và tình yêu thương vô bờ.
Tết Trung thu được biết đến với nhiều tên gọi như Tết trông trăng hay Rằm Trung thu, vốn là một lễ hội truyền thống mang đậm văn hóa dân gian của người dân Việt Nam. Diễn ra vào ngày 15/8 âm lịch, đây là dịp để các em nhỏ nô nức tận hưởng không khí rộn ràng của buổi rước đèn, phá cỗ trông trăng và cảm nhận tình yêu thương gia đình ấm áp.
Tết Trung thu là một trong những lễ hội đặc trưng cho văn hóa Việt Nam, thường diễn ra vào 15 tháng 8 Âm lịch. Ảnh: Phapluat&Xahoi
Nguồn gốc ít biết của Tết Trung thu
Cho đến tận bây giờ, không ai rõ gốc tích chính xác của Tết Trung thu là tiếp nhận từ văn hóa đặc trưng Trung Hoa hay bắt nguồn từ nền văn minh lúa nước của Việt Nam ngày trước. Chỉ biết rằng, có lẽ ngày lễ đặc biệt này đã được hình thành từ một lễ hội mừng dịp thu hoạch được mùa, vào lúc nông dân nhàn nhã và nghỉ ngơi sau một vụ mùa tất bật. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn hãy cùng SmartTravel khám phá nguồn gốc của Tết Trung thu bắt nguồn từ quốc gia nào nhé!
Nguồn gốc Tết Trung thu từ Trung Quốc
Nếu nhắc đến nguồn gốc Tết Trung thu từ văn hóa Trung Quốc, thì có lẽ sự tích dưới đây được người ta biết đến nhiều nhất; đó là Hằng Nga, Hậu Nghệ, vua Nghiêu và vua Đường Minh Hoàng lên cung trăng.
Theo tài liệu xưa thời Tây Hán để lại (206 TCN – 24 SCN), Tết Trung thu ở Trung Quốc đến từ sự tích Hằng Nga và Hậu Nghệ. Theo đó, Hằng Nga là một vị tiên nữ sống ở Thiên Đình và hầu hạ cho Tây Vương Mẫu còn Hậu Nghệ là một vị thần bất tử. Cả hai người là vợ chồng và do bị một số vị thần đố kỵ, ganh ghét nên đã bị vu oan và giáng xuống trần gian. Tại đây họ bắt đầu làm lụng, săn bắn và sự chăm chỉ đã khiến Hậu Nghệ trở thành một xạ thủ có tiếng.
Bỗng nhiên một ngày tai họa ập đến, 10 mặt trời xuất hiện cùng lúc và thiêu cháy toàn bộ sự sống trên mặt đất. Vua Nghiêu đã ra lệnh cho Hậu Nghệ bắn rơi chín mặt trời và sau khi hoàn thành, Hậu Nghệ được ban một viên thuốc trường sinh bất lão và dặn rằng "tạm thời chưa được uống, hãy bắt đầu cầu nguyện ăn chay và một năm sau mới được uống". Một ngày khi Hậu Nghệ vắng nhà, Hằng Nga phát hiện ra viên linh dược, vì tò mò nàng đã uống viên thuốc và sau đó bắt đầu bay về trời. Đúng lúc này Hậu Nghệ về đến nhà, với chiếc nỏ trong tay Hậu Nghệ đuổi theo Hằng Nga. Nhưng thần gió đã cản chàng lại để mặc cho Hằng Nga bay lên cung trăng và ở mãi trên đó không thể nào trở lại.
Tết Trung thu ở Trung Quốc đến từ sự tích Hằng Nga uống nhầm linh dược và bay về trời. Ảnh: Bloganchoi
Cũng theo tích xưa để lại, Tết Trung thu bắt đầu từ đời nhà Ðường, thời vua Minh Hoàng hay còn gọi là Đường Huyền Tông bắt nguồn từ sự tích nàng Dương quý phi, một vị cung phi được vua Đường Minh Hoàng vô cùng sủng ái. Do nhan sắc quá yêu kiều, diễm lệ khiến vua lơ là việc triều chính, để đất nước rơi vào cảnh loạn lạc liên miên. Chính vì vậy, quần thần đã ép vua ban cái chết cho bà. Sau khi bà mất, vua quyến luyến da diết và các nàng tiên đã quyết định cho vua gặp lại Dương quý phi vào đêm trăng sáng nhất của mùa thu. Khi trở về trần thế, vua chọn ngày rằm tháng tám để tưởng nhớ sủng phi yêu mến của mình.
Tương truyền, Tết Trung thu ở Trung Quốc bắt đầu từ thời vua Minh Hoàng, liên quan đến Dương quý phi có nhan sắc "nghiêng nước nghiêng thành". Ảnh: KingCarVN
Nguồn gốc Tết Trung thu ở Việt Nam
Không có sử liệu nào nói rõ về nguồn gốc của ngày lễ rằm tháng 8 ở Việt Nam. Tương truyền, Tết Trung thu gắn liền với sự tích chú Cuội. Ở miền nọ có chàng tiều phu tên là Cuội, một lần vào rừng vào nhầm hang cọp, chú Cuội phát hiện ra cọp mẹ lấy một ít lá cây mớm cho đàn cọp con đang chết bỗng nhiên sống lại, thấy lạ chú Cuội chờ cọp mẹ đi mới bắt đầu đào gốc cây mang về.
Trên đường về, Cuội lấy ngay mấy lá để cứu lão ăn mày gần chết, lão sống lại và nói “Đây là cây đa có phép "cải tử hoàn sinh", con chăm sóc cây đừng tưới nước bẩn cây sẽ bay lên trời”. Kể từ khi có cây, Cuội đã cứu sống được nhiều người, có cả con gái địa chủ và được gả con gái cho. Vốn là tiểu thư "cành vàng lá ngọc", một hôm Cuội đi vắng, vợ Cuội ở nhà đã lỡ đi tiểu vào cây quý. Thế là từ đâu gió thổi ào ào, mặt đất rung chuyển và cây đa bật gốc bay lên trời xanh. Cuội vừa đến nhà, vội níu cây đa nhưng không được, cây cứ thế bay lên cung trăng kéo theo cả Cuội. Từ đó, cứ đến rằm tháng 8, khi trăng tròn vành vạnh, bạn sẽ được lắng nghe ai đó ngân nga câu đồng dao “Chú Cuội ngồi gốc cây đa, Để trâu ăn lúa gọi cha ời ời...”
Hình ảnh chú Cuội ngồi gốc cây đã gắn liền vào trong tiềm thức của người Việt vào dịp Tết Trung thu. Ảnh: Lalashop
Ngoài ra, theo sách sử ghi lại vào thời Lý, vào mùa thu tháng 8, khi việc gieo trồng hoàn tất tiết trời sang thu dịu mát cũng là thời điểm tuyệt vời để người dân Đại Việt mở hội, trao gửi duyên lành. Đây cũng là cơ hội để vua Lý tạ ơn các vị thần đã mang đến một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, mang đến sự an lành sung túc cho người dân.
Tương truyền, Tết Trung thu ở Việt Nam bắt đầu từ thời nhà Lý, gắn liền với ý nghĩa cảm tạ các vị thần đã mang đến một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Ảnh: Đồ đồng dung quang hà
Hơn nữa, cụm từ Tết Trung thu đã được người Việt mượn từ Hán ngữ và tiếp tục sử dụng trong chữ Nôm và chữ Quốc ngữ như ngày nay. Tương đồng về nhiều mặt, nhưng thực tế Tết Trung thu ở Việt Nam cũng có nhiều điểm khác biệt so với Trung Quốc, nhờ vậy đã nên đã trở thành một ngày lễ truyền thống đặc biệt đối với người dân Việt.
Vào ngày này, dưới ánh trăng sáng, nhiều gia đình cùng nhau quây quần, phá cỗ vui đùa. Ảnh: Meta
Ý nghĩa vẹn tròn của Tết Trung thu
Trong suốt hàng ngàn năm, hình ảnh trăng tròn vành vạnh vào rằm tháng 8 đã trở thành biểu trưng cho sự đoàn viên, sum họp gia đình. Trăng tròn được ví như biểu tượng của tình thân, con cháu quay về tụ họp bày tỏ sự biết ơn chăm sóc, báo hiếu tổ tiên cũng như ông bà cha mẹ. Ngày lễ này từ thuở sơ khai cũng được xem như ngày Tết của người lớn, là cơ hội để mọi người thưởng thức cảnh sắc tươi đẹp khi vào thu với ánh trăng tròn vành vạnh trên đầu và vui vẻ uống trà thưởng bánh. Dù là trăng tròn hay trăng khuyết, niềm vui hay nỗi buồn đều được thể hiện rõ ràng thông ánh trăng đến như vậy.
Trung thu là sự quây quần đoàn viên bên gia đình với nghi lễ rước đèn, phá cỗ, hát trống quân… dưới ánh trăng sáng. Ảnh: Tinhte
Hơn nữa, Trung thu không chỉ là một ngày Tết của trẻ em vui chơi đón trăng mà còn là cơ hội để khơi dậy tình cảm gia đình ấm cúng và tạo ra nhiều khoảnh khắc đong đầy yêu thương bên lũ trẻ. Bày biện mâm cỗ trông trăng hay rước đèn ông sao sáng trưng xung quanh ngõ xóm trong giai điệu tươi vui của trống hội múa lân sẽ khiến các con có một buổi đón ông trăng thật đáng nhớ.
Chiếc đèn ông sao lấp lánh sắc màu như một món quà đặc biệt dành tặng cho đám trẻ con vào dịp Tết Trung thu. Ảnh: Meta
Ngoài ra, trung thu cũng là dịp để mọi người trân trọng những giá trị tốt đẹp và mong cầu cuộc sống an vui, hạnh phúc. Người xưa còn ngắm trăng tiên đoán mùa màng và vận mệnh quốc gia sắp tới với mong muốn một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.
Tết Trung thu là một trong những lễ hội cổ truyền của Việt Nam. Đây là dịp để mọi người vui chơi giải trí, thắt chặt tinh thần đoàn kết và hướng về những giá trị cuộc sống tốt đẹp. Nếu có cơ hội, bạn hãy cùng gia đình và bạn bè tận hưởng một mùa trăng tròn thật đáng nhớ nhé.
